არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ მთელს მსოფლიოში ჯანდაცვის სექტორს უზარმაზარი გამოწვევა შეუქმნა covid-19-ის პანდემიამ. ჩვენთან, რეალურად, ჯანდაცვის სექტორზე ზეწოლა განსაკუთრებით ნოემბერ-დეკემბერში, ანუ მეორე ტალღის დროს იყო.

პირველი ტალღის შეკავება მეტნაკლებად მოვახერხეთ საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სისტემის მეშვეობით და მათ რეკომენდაციებზე დაყრდნობით, შესაბამისად ზაფხულის განმავლობაში გვქონდა ძირითადად იმპორტირებული შემთხვევები და შედარებით მცირე რაოდენობა ინფიცირებულების.

შიდა გადაცემა პრაქტიკულად მინიმალური იყო და ამის ხარჯზე, ჩვენ დრო მოვიგეთ და გარკვეულწილად სექტორიც მოემზადა. ოქტომბერში და განსაკუთრებით ნოემბერში კი მნიშვნელოვნად მოიმატა ინფიცირებულთა რაოდენობამ.

მეორე საყურადღებო ტენდენცია – ის, რაც შეიძლებოდა ადრე განგვეხილა უარყოფითად ამ სექტორში – არის ჭარბი საწოლები, როგორც არაეფექტიანობის მაჩვენებელი. საყოველთაო ჯანდაცვამ და ჯანდაცვის დაფინანსების პრივატიზაციამ მოიზიდა დამატებითი კაპიტალი კერძო სექტორში, (რომ დავითვალოთ, სადღაც 400 მილიონი ლარი ბოლო 7 წლის განმავლობაში) რომელმაც შექმნა დამატებითი ინფრასტრუქტურა, აღჭურვილობა და რეალურად იმაზე მეტი საწოლი, ვიდრე ეს ქვეყანას სჭირდებობდა. წლის განმავლობაში, დაახლოებით ნახევარი იყო მათგან დაკავებული, რაც არაეფექტიანია და სისტემაში არასაჭირო ხარჯების შექმნას უწყობს ხელს, ეს კი, თავის მხრივ, პაციენტზე მიმართული თანხების შემცირებას გამოიწვევს.

ის, რაც იყო არაეფექტიანი და მოითხოვდა ოპტიმიზაციას, პანდემიის სიტუაციაში აღმოჩნდა დადებითი,  ვინაიდან არ დაგვჭირდა არც დამატებითი საწოლები და არც საველე ჰოსპიტლები. მსოფლიოში ერთ-ერთი პირველი იყო საქართველო, მათ შორის ინტენსიური თერაპიის და რეანიმაციული საწოლების რაოდენობით, ასევე ექიმების რაოდენობით ერთ სულ მოსახლეზე. (ეს ყველაფერი 100 000 მოსახლეზე გადათვლით). აღმოჩნდა, რომ გვაქვს გერმანიაზე, აშშ-ზე და იტალიაზე მეტი საწოლები და დიაგნოსტიკური საშუალებები, მათ შორის ვენტილატორები. შეიძლება ითქვას, რომ ნეგატიური ასპექტი გადაიქცა პანდემიური მზადყოფნის პოზიტიურ აპექტად. ეპიდემიოლოგიურმა ფრონტმა გაუძლო და ამან მოგვაგებინა დრო, შემდგომ უკვე ეკოსისტემამაც გაუძლო.

რამდენად ეფექტური იყო მთავრობა და თანმიმდევრული გამოწვევების გამკლავებაში, ამ გადმოსახედიდან თქვენ როგორ შეაფასებთ მთავრობის და ჯანდაცვის სამინისტროს მიერ გადადგმულ ნაბიჯებს? იყო თუ არა სწორი კომუნიკაცია მოსახლეობასთან, რა შეცდომები დაუშვეს ამ მიმართულებით?

იმისათვის, რომ იმედი და ნდობა ყოფილიყო საზოგადოებაში, პირველ რიგში, უნდა ყოფილიყო მეტი ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ როგორი მზადყოფნა ჰქონდა სექტორს. მეორე ტალღის დროს კი ისეთ პრობლემურ საკითხებზე, როგორიცაა სასწრაფო არ გვპასუხობს და ა.შ. პასუხი უნდა ყოფილიყო, რომ ეს დროებითია, მოგვარდება. ასეთი დამარწმუნებელი და დამაიმედებელი კომუნიკაცია დაგვაკლდა.

შემდეგ იყოს, ის რომ ყველა მოვდუნდით, ჩავთვალეთ, რომ გავიმარჯვეთ კოვიდზე. რეალურად კი კომუნიკაცია უნდა ყოფილიყო მოსახლეობასთან რეგულაციების დაცვის მოწოდებისკენ  – ამაში, ჩემი აზრით, ჩავარდნა იყო. აბსოლუტურად ეიფორიულ-გამარჯვებულის განწყობა ნაცვლად იმისა, რომ მუდმივად გაგვეფრთხილებინა საზოგადოება, რომ კოვიდზე გამარჯვება ცალკე აღებულ ქვეყანაში არ ხდება და ოაზისი ვერ ვიქნებოდით ჩვენ და როგორც კი დავიწყებდით იგნორირებას, მაშინვე შესაბამისს ფასს გადავიხდიდით. სამწუხაროდ, ეს ფასიც გადავიხადეთ , მათ შორის, არჩევნების და იმ პოლიტიკური პროცესების გამოც, რაც არჩევნებს უკავშირდებოდა.

უნდა მომხდარიყო მუდმივად კომუნიკაცია იმის შესახებ, რომ არ მოდუნებულიყო საზოგადოება, გაეგრძელებინა რეგულაციების დაცვა – ეს იყო ერთადერთი თავის დაცვის საშუალება, რომ არ ჩამოქცეულიყო ჯანდაცვის სისტემა და არ მომხდარიყო ინფიცირებულთა ელვისებური მატება, როგორიც გვქონდა ზამთარში.

ჯერ გარდამავალი პერიოდია, ვინაიდან მთელი ეს წელი კვლავ პანდემიური პრობლემების ქვეშ ვიქნებით. მნიშვნელოვანი იქნება, რომ ვაქცინაციამ შეძლოს და აწიოს სისტემა. ამისათვის შესაძლებლობების გაოთხმაგება გახდება საჭირო თუ მართლა გვინდა, რომ ჩვენი მოქალაქეების 60-70% ავცრათ. სისტემას დასჭირდება შესაძლებლობების იმუნიზაციის გაოთხმაგება და ეს ასეთი მარტივი არ არის. შესაბამისად, ჯანდაცვის სექტორს სჭირდება სრული მობილიზაცია.

კომუნიკაციური კუთხით არის ორი უდიდესი გამოწვევაა, რაც ეხება ვაქცინაციას. ერთი ის, რომ დეკემბრის ბოლო კვლევების თანახმად 41% ამბობს, რომ არ გაიკეთებს ვაქცინას. 41% ამბობს რომ გაიკეთებს, ხოლო 17 % ამბობდა, რომ ჯერ არ იცის როგორ მოიქცევა. ნდობა და მოთხოვნა ვაქცინაზე გასაზრდელია. მეორე მხარეა ის, რომ მაისამდე, ივნისამდე მასობრივი ვაქცინაციისთვის, იმ ჯგუფებისთვის, ვისაც უნდა რომ აიცრას – ვაქცინა არ იქნება. აქაც ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ნდობა შევინარჩუნოთ ამ პროცესის მიმართ. შეეცდებიან, რომ რიგს გადაახტნენ. ეს რომ არ მოხდეს აუცილებელია, რომ არ დაიკარგოს პროცესის სამართლიანობისადმი ნდობა, რომ ჯერ რისკის ჯგუფები უნდა აიცრას და შემდეგ აიცრან ახალგაზრდა, ნაკლები რისკის მქონე ადამიანები. ეს თანმიმდევრობა არ უნდა დაირღვეს.

მოლოდინების მართვა, ერთი მხრივ და მეორე მხრივ, მოთხოვნის გენერაცია და გაძლიერება იმ ჯგუფებში, რომელსაც პირველ რიგში ეკუთვნის ვაქცინაცია – ერთდროულად დასაძლევი და მნიშვნელოვანი იქნება მთლიანად ჯანდაცვის სექტორისთვის.

2020  წლის პირველი ორი თვე  ჩვეული შემართებით, ამბიციურ გეგმებზე მუშაობით დავიწყეთ, თუმცა თებერვლის ბოლოს ჩვენი რეალობა კოვიდის პანდემიამ რადიკალურად შეცვალა. ცვლილებები ჩვენთვის სიახლე არ არის, ბოლო რამდენიმე წელია კომპანია ტრანსფორმაციის პროცესშია და ცვლილებებზე სწრაფი რეაგირება ჩვენთვის ჩვეულ მიდგომად იქცა. მიუხედავად ამისა, ის რაც კოვიდის პანდემიამ მოიტანა – მხოლოდ ფანტასტიკის სფეროდან გვეგონა.

მოგეხსენებათ, ჩვენი ყოველდღიური შეხება გვაქვს სამედიცინო პერსონალთან და პაციენტებთან. ვზრუნავთ, რომ პაციენტებისთვის  საჭირო მკურნალობა ხელმისაწვდომი გავხადოთ.  განსაკუთრებით, ქრონიკული დაავადებების მქონე და ონკოლოგიური პაციენტების. ეს პაციენტები ვერ დაელოდებიან პანდემიის გადავლას, მათ ახლა სჭირდებათ მკურნალობა, რომ მათი სიცოცხლე  საფრთხის ქვეშ არ დადგეს.

2021 წლის ძირითადი გამოწვევა არის  ქვეყნის ეკონომიკური მაჩვენებლების გაუმჯობესება. პანდემიის გამო გაზრდილია უმუშევრობა, გაუარესებულია სოციალური ფონი, გაზრდილია დანახარჯები ჯანდაცვაზე, გაზრდილია სამომხმარებლო ფასები, ლარი გაუფასურებულია…. და კიდევ ბევრი სხვა.